Ήταν κατά τo έτος 1900 όταν μια ομάδα ψαράδων ανακαλύπτει ένα ναυάγιο στα ανοιχτά του νησιού των Αντικηθήρων. Μέχρι τον Μάιο του 1902, ένας αρχαιολόγος ανασύρει τα αντικείμενα που βρίσκονται στο σκάφος τα οποία πιστεύεται ότι είναι άνω των 2.000 ετών. Ανάμεσα στους θησαυρούς του ναυαγίου, συμπεριλαμβανομένων αγγείων, ενός χάλκινου αγάλματος αρχαίου φιλοσόφου και κοσμημάτων, ο αρχαιολόγος ανακάλυψε ένα περίεργο αντικείμενο. Μια συστοιχία ορειχάλκινων καντράν και γραναζιών τοποθετημένα σε θήκη της οποίας το μέγεθος δεν ξεπερνούσε αυτό ενός ρολογιού τοίχου. Οι αρχαιολόγοι το ονόμασαν ως μηχανισμός των Αντικυθήρων. Το μυστηριώδες αυτό κομμάτι αρχαίας τεχνολογίας πιστεύεται από πολλούς ότι είναι ο πρώτος υπολογιστής στον κόσμο.
Με μια πρώτη ματιά, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων μοιάζει με ορειχάλκινο αντικείμενο που μπορούμε να βρούμε σε μάντρες εμπορίας μετάλλων. Ή ως διακοσμητικό χώρου από αυτά που βλέπουμε σε βιτρίνες σχολών κατάδυσης. Ότι έχει απομείνει απ’ το μηχανισμό είναι ένα σετ σκουριασμένων γραναζιών στριμωγμένα σε ένα ξύλινο κουτί που βρίσκεται σε αποσύνθεση.
Ωστόσο, αν ρίξετε μια πιο προσεκτική ματιά, θα παρατηρήσετε τα στοιχεία τουλάχιστον δώδεκα γραναζιών. Είναι στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο και βαθμονομημένα με την ακρίβεια ενός αριστοτεχνικά κατασκευασμένου ελβετικού ρολογιού. Είναι δηλαδή σε τεχνολογικό επίπεδο που οι αρχαιολόγοι χρονολογούν από τον 16ο αιώνα και μετά!
Το ερώτημα που εύλογα προκύπτει λοιπον είναι, ποιος ήταν ο σκοπός αυτού του μηχανήματος;
Για τους αρχαιολόγους, ήταν προφανές ότι ο μηχανισμός των Αντικηθήρων ήταν κάποιο είδος υπολογιστικής συσκευής, ρολόι ή ημερολόγιο. Όμως, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα για ποιον σκοπό χρησίμευε η συσκευή. Οι συζητήσεις μεταξύ κορυφαίων επιστημόνων για το θέμα κράτησαν πολλές δεκαετίες. Τα κυριότερα ερωτήματα ήταν: αν πρόκειται για κάποιο μοντέλο αναπαράστασης των πλανητών. Ή για κάποια παλιότερη εκδοχή ενός αστρολάβου, μιας συσκευής που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό του γεωγραφικού πλάτους.
Μόλις το 1959, ο Derek J. de Solla, ιστορικός επιστήμης του Πρίνστον, μπόρεσε να παρέχει την πιο πλήρη επιστημονική ανάλυση του μηχανισμού μέχρι σήμερα. Μετά από προσεκτική εξέταση των γραναζιών, ο Solla κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συσκευή κατασκευάστηκε για την πρόβλεψη της θέσης των αστεριών και πλανητών στον ουρανό.
Το κύριο γρανάζι αναπαριστούσε το ημερολογιακό έτος και με τη σειρά του κινούσε τα υπόλοιπα μικρότερα γρανάζια τα οποία αντιπροσώπευαν τις κινήσεις του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης μπορούσε να ρυθμίσει την επιθυμητή ημερολογιακή ημερομηνία και στη συνέχεια λάμβανε προσεγγίσεις για τη θέση των ουράνιων αντικειμένων για τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Μέσω της ταχύτητας των στροφών των υπόλοιπων γραναζιών, ο μηχανισμός μπορούσε να υπολογίσει δεδομένα όπως η γωνία του ήλιου καθώς διασχίζει τον ουρανό.
Αν υποθέσουμε ότι η έννοια του υπολογιστή, είναι να μπορεί ο χρήστης του να εισαγάγει μεταβλητές με σκοπό την εξαγωγή πολύπλοκων μαθηματικών υπολογισμών τότε μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως, ναι, ο μηχανισμός των Αντικηθήρων πρόκειται για τον πρώτο υπολογιστή που κατασκευάστηκε ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Εκτός της σύμπτωσης με την έννοια του υπολογιστή υπάρχουν κι άλλες ομοιότητες που μας οδηγούν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Όπως, το ότι οι σημερινοί υπολογιστές χρησιμοποιούν έναν προγραμματισμό γραμμένο σε ψηφιακό κώδικα ή μια σειρά από μηδενικά και μονάδες. Στη περίπτωση του μηχανισμού των Αντικυθήρων ο κώδικας ήταν γραμμένος στις μαθηματικές αναλογίες των γραναζιών του.
Απ’ την αξιολόγηση του Price και ύστερα, η σύγχρονη τρισδιάστατη χαρτογράφηση και η τεχνολογία ακτίνων Χ έδωσαν στους επιστήμονες την ευκαιρία να κοιτάξουν βαθύτερα τα υπολείμματα της συσκευής και να ανακαλύψουν περισσότερα από τα κρυμμένα μυστικά της.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, νεότεροι ερευνητές κατάφεραν να αποκαλύψουν κείμενο που δεν είχαν δει ποτέ πριν. Ήταν ένα είδος εγχειριδίου οδηγιών, το οποίο ήταν χαραγμένο στα μέρη του μηχανισμού. Το κείμενο ήταν χαραγμένο με μικρή γραμματοσειρά, αλλά ευτυχώς ευανάγνωστο. Γραμμένο σε αρχαία ελληνική γλώσσα μπόρεσε να τους βοηθήσει να λύσουν το παζλ του τρόπου λειτουργίας του.
Ο μηχανισμός διέθετε πολλές όψεις ρολογιού και καντράν και το καθένα εξυπηρετούσε μια μοναδική λειτουργία για τη μέτρηση των κινήσεων των πλανητών, των αστεριών, του ήλιου και της σελήνης. Ωστόσο, όλα αυτά λειτουργούσαν από έναν μόνο κύριο στρόφαλο.
Μέχρι και σήμερα, οι ερευνητές εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι για το ποιος ακριβώς χρησιμοποιούσε τη συσκευή. Κατάφεραν άραγε οι υπολογισμοί του να βοηθήσουν τους χρήστες του; Υπήρχε κάποιο είδος πρόσθετου διδακτικού εγχειριδίου που εξηγούσε τα αποτελέσματα; Όποια και να είναι η απάντηση, η ανακάλυψη του μηχανισμού άλλαξε την κατανόηση των ανθρώπων για την τεχνολογική ιστορία της ανθρωπότητας.
Μια πληροφορία που ίσως δε ξέρατε για τη Ρόδο είναι ότι υπάρχουν αρκετά επιστημονικά επιχειρήματα που υποδηλώνουν ότι ο μηχανισμός των Αντικήθηρων πιθανότατα είχε κατασκευαστεί ή αναπτυχθεί στο νησί. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να προσδιορίζουν τον συγκεκριμένο κατασκευαστή του. Το νησί διακρίθηκε για την πλούσια τεχνολογική του παράδοση που ξεκίνησε από τους προϊστορικούς Τελχίνες με την ακμή του να σημειώνεται στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. με την κατασκευή του Κολοσσού της Ρόδου.
Η πιο επικρατέστερη άποψη είναι αυτή που θέλει να την έχει κατασκευάσει κάποιος της σχολής Ιππάρχου. Ο Ίππαρχος, ο οποίος έζησε και πέθανε στη Ρόδο, θεωρείται ο πατέρας της επιστήμης της αστρονομίας. Μια άλλη θεωρία λέει ότι ο δημιουργός θα μπορούσε να ήταν ο Ποσειδώνιος ο Ρόδιος. Όπως και να ‘χει η ιστορία του νησιού της Ρόδου έχει να επιδείξει πολλές εκπλήξεις!
Σας κάλυψαν οι πληροφορίες του άρθρου μας? Υπάρχει κάτι το οποίο στηρίζετε επιστημονικά και το έχουμε παραλείψει? Αν ναι, τότε αφήστε το στα σχόλια και θα το προσθέσουμε με τη πρώτη ευκαιρία. Επίσης μην ξεχάσετε να κοινοποιήσετε και να κάνετε εγγραφή στο newsletter μας.
