Στις 27 Απριλίου 1521, μια συνηθισμένη ημέρα όπως σήμερα 500 χρόνια πριν, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος πέφτει νεκρός από Φιλιππινέζους ιθαγενείς, κατά τη διάρκεια της Μάχης του Μακτάν. Η μάχη συνέβη κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που οργανώθηκε για την αναζήτησή ενός νέου περάσματος προς τα φημισμένα νησιά των Μπαχαρικών.
Δύο χρόνια νωρίτερα, στις 10 Αυγούστου 1519, πέντε πλοία και 243 άνδρες πλήρωμα ξεκίνησαν επίσημα την αποστολή από τη Σεβίλλη. Τα πλοία αυτά ήταν το Σαν Αντόνιο, το Κονσεπσιόν, το Σαντιάγο, η Βικτώρια και η η ναυαρχίδα της αποστολής, Τρινιντάντ.
Μετά το θάνατο του Μαγγελάνου, ο Juan Sebastian Elcano ανέλαβε την ηγεσία της αποστολής και αποφάσισε να επιστρέψει πίσω. Συνέχισε δυτικά αυτή τη φορά, ταξιδεύοντας στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας καθώς η διαδρομή ήταν πιο κοντά και πιο οικεία. Τελικά, από τα πέντε πλοία του στόλου, μόνο ένα ολοκλήρωσε το ταξίδι. Η Βικτώρια αγκυροβόλησε στη Σεβίλλη στις 6 Σεπτεμβρίου 1522 αφού πέρασε τρία χρόνια στη θάλασσα. Το πλοίο με το εναπομείναν πλήρωμα του έγιναν οι πρώτοι που ολοκλήρωσαν με επιτυχία τον περίπλου της Γης!
Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος σπούδασε στα νιάτα του πλοήγηση και χαρτογράφηση. Στα μέσα της δεκαετίας του ’20, είχε ήδη πλεύσει με τους μεγαλύτερους στόλους και μάλιστα πήρε μέρος και σε πόλεμο. Υποστηριζόμενος από τον Άγιο Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κάρολο Ε, το 1519 ξεκίνησε να αναζητά μια ευκολότερη διαδρομή που να οδηγεί στα φημισμένα Νησιά των Μπαχαρικών. Ο Μαγγελάνος συγκέντρωσε μια αρμάδα πλοίων η οποία τελικά κατάφερε να ολοκληρώσει τον περίπλου της γης, παρά τον θάνατο του ίδιου και πολλών άλλων αποτυχιών κατά τη διάρκεια της αποστολής.
Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος γεννήθηκε το 1480 στην Πορτογαλία είτε στο Σαμπρόσα, είτε στην πόλη του Πόρτο. Καταγόταν από οικογένεια Πορτογάλοι ευγενών και λόγω αυτής της κληρονομιάς υπηρέτησε ως ακόλουθος της βασίλισσας σε ηλικία μόλις 10 ετών. Επίσης, παρακολούθησε το Queen Leonora’s School of Page που βρίσκεται στη Λισαβόνα. Πέρασε χρόνια μελετώντας κείμενα για ουράνια πλοήγηση, αστρονομία και χαρτογραφία. Όλα αυτές οι γνώσεις τον βοήθησαν αργότερα κατά τη διάρκεια των αναζητήσεων του.
Σε ηλικία 15 ετών, ο Μαγγελάνος έγινε μέλος του πορτογαλικού στόλου και το 1505 ταξίδεψε στην ανατολική Αφρική. Πήρε μέρος επίσης στη Μάχη του Ντιου το 1509. Σ’ αυτήν τη μάζχη τα αιγυπτιακά πλοία καταστράφηκαν από τους Πορτογάλους στην Αραβική Θάλασσα. Μερικά χρόνια αργότερα, εξερεύνησε τη Malacca, περιοχή η οποία βρίσκεται στη σημερινή Μαλαισία και συμμετείχε στην κατάκτηση του λιμανιού της.
Εκεί ήταν που συνάντησε και πήρε μαζί του ως υπηρέτη τον γηγενή Enrique.Πιθανολογείται ότι ο Μαγγελάνος κατάφερε να ταξιδέψει μέχρι τα νησιά Moluccas της Ινδονησίας. Τα γνωστά εκείνη την εποχή ως Νησιά Μπαχαρικών. Τα νησιά Moluccas θεωρούνταν ως η πηγή μερικών από τα πιο πολύτιμα μπαχαρικά του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου του μοσχοκάρυδου και των γαρίφαλων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, να γίνει αιτία ανταγωνισμού μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για την κατάκτησή τους.
Το 1514, κι ενώ υπηρετούσε στο Μαρόκο, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος τραυματίστηκε. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του περπατώντας με μπαστούνι. Μετά τον τραυματισμό του, κατηγορήθηκε ψευδώς ότι συμμετείχε σε παράνομο εμπόριο με τους Μαυριτανούς. Παρά τις εκκλήσεις του προς τον βασιλιά και την πιστή του υπηρεσία προς τη χώρα της Πορτογαλίας, έπαψαν όλες οι μελλοντικές προσφορές εργασίας που προορίζονταν για αυτόν.
Έτσι λοιπόν, το 1517 παίρνει την απόφαση να μετεγκατασταθεί στη Σεβίλλη της Ισπανίας ώστε να παράσχει τις υπηρεσίες του στο δικαστήριο της Ισπανίας. Η αναχώρηση του από την Πορτογαλία του βγήκε σε καλό καθώς το 1494 υπογράφεται η συνθήκη του Tordesillas. Τη συνθήκη υπέγραφαν οι χώρες της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Ήταν μια πολύ σημαντική κίνηση για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών καθώς υπήρχαν αρκετές διενέξεις μεταξυ τους. Η συνθήκη οριοθετούσε όλα τα νεοανακαλυφθέντα, αλλά και προς ανακάλυψη εδαφη. Ανατολικά της γραμμής οριοθέτησης τα εδάφη απονεμήθηκαν στην Πορτογαλία, ενώ τα εδάφη στη δυτική πλευρά της γραμμής πήγαν στην Ισπανία.
Κατά τη διάρκεια των τριών ετών αφότου έφυγε από την Πορτογαλία, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος μελέτησε εκτενώς όλους τους νεότερους χάρτες πλοήγησης. Όπως πολλοί άλλοι θαλασσοπόροι εκείνη την εποχή, κατάφερε να καταλάβει από ελληνικά κείμενα ότι η Γη ήταν στρογγυλή.
Τελικά, μόνο 18 άνδρες από τους 243 του πληρώματος κατάφεραν να επιστρέψουν πίσω. Ένα γεγονός που ίσως δεν γνωρίζετε για τη Ρόδο είναι ότι μεταξύ αυτών των 18 ανδρών υπήρχαν και 7 Έλληνες! Και οι επτά ναυτικοί από την Ελλάδα που ξεκίνησαν το ταξίδι κατάφεραν να επιβιώσουν. Από αυτούς, τρεις ήταν στο πλοίο Βικτώρια και ήταν μεταξύ αυτών που κατάφεραν να ολοκληρώσουν με επιτυχία τον περίπλου της Γης. Αυτοί είναι:
Οι ναυτικοί Miguel Sanchez de Rodas και Miguel de Rodas που ήταν και οι δύο από τη Ρόδο. Μαζί τους, ο ναυτικός Francisco Albo που ήταν από τη Χίο.
Το όνομα του Μιγκέλ ντε Ρόδας αποδίδεται στα ως Μιχαήλ της Ρόδου. Το νησί της Ρόδου ήταν στο τέλος της περιόδου των ιπποτών (1309 – 1522). Η περίοδος αυτή τελείωσε με την παράδοση του νησιού από τους ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη στους Οθωμανούς μετά από πολιορκία πέντε μηνών. Μόλις τρεις μήνες μετά την επιστροφή του Μιγκέλ στην Ισπανία.
Ο Μιχαήλ, ωστόσο, δεν ήταν ο μόνος που συνδεόταν με το νησί της Ρόδου. Υπήρξε επίσης και ο ναύτης Μιγκέλ Σάντσεζ. Αν και το επώνυμό του είναι καθαρά ισπανικό, ο τόπος καταγωγής του είναι η Ρόδος (de Rodas). Όχι και τόσο περίεργο μιας και οι Ιππότες που είχαν καταλάβει και προστάτευαν το νησί από τις οθωμανικές επιθέσεις, προέρχονταν από τα βασίλεια της Ευρώπης. Πολλοί από αυτούς είχαν φτάσει επίσης από την Ιβηρική χερσόνησο. Πιθανότατα, ο Μιγκέλ Σάντσες ήταν απόγονος Ισπανού ιππότη που ζούσε στη Ρόδο.
Ο ναυτίλος Φρανσίσκο Άλμπο προερχόταν επίσης από την Ελλάδα, καθώς ως τόπος καταγωγής του αναφερόταν η Χίος. Το όνομα του νησιού της Χίου αποδίδεται ως Axio από την ιταλική Scio, καθώς εκείνη την εποχή το νησί βρισκόταν υπό γενουατική κατοχή (από το 1346 έως το 1566). Ο Φρανσίσκο Άλμπο κατέγραψε λεπτομερώς το πέρασμα του Στενού του Μαγγελάνου. Οι περιγραφές του, που σήμερα σώζονται στο Γενικό Αρχείο των Ινδιάνων της Σεβίλλης, αποτελούν ιστορικά στοιχεία για την ανακάλυψη της Χιλής.
Εκτός από τους ναυτικούς που κατάφεραν να επιβιώσουν και να επιστρέψουν στην Ισπανία ολοκληρώνοντας την αποστολή τους, υπήρχαν και άλλοι που συμμετείχαν στην αποστολή.
Ένας ναύτης με το όνομα Simon de Asio, γνωστός ως Συμεών της Χίου, υπηρετούσε στο πλοίο San Antonio. Ο Συμεών επέστρεψε στην Ισπανία νωρίς καθώς το πλοίο του βυθίστηκε.
Επίσης, ένας ναύτης στο Concepsion με το όνομα Mateo di Gorfo. Οι Ισπανοί ονόμαζαν ως Gorfo τη το ενετοκρατούμενο νησί της Κέρκυρας.
Στο πλοίο Victoria, επέβαιναν τουλάχιστον άλλοι τέσσερις Έλληνες. Εκτός από τον Μιχαήλ της Ρόδου και τον Νικόλαο από το Ναύπλιο, στο πλοίο υπηρέτησαν ο Felippe de Rodas (Φίλιππος της Ρόδου) με προφανή καταγωγή από το νησί της Ρόδου και ο Juan Griego (Ιωάννης ο Έλληνας) από το Ναύπλιο.
Η καταγωγή των ναυτικών από συγκεκριμένες ελληνικές περιοχές, δεν ήταν καθόλου τυχαία.
Η Ρόδος, καθώς και η Χίος, η Κέρκυρα και το Ναύπλιο ήταν υπό την κυριαρχία των Λατίνων. Ως αποτέλεσμα, σ’ αυτές τις περιοχές κυριαρχούσαν οι λατινικές γλώσσες κάνοντας την επικοινωνία με τα Ισπανικά πολύ πιο εύκολη. Στη συνέχεια, υπήρξε έντονη ναυτική δραστηριότητα με πολλούς ιθαγενείς να προσχωρούν στα πλοία της Δύσης και να ακολουθούν το ναυτικό επάγγελμα που θα τους εξασφάλιζε υψηλούς μισθούς και κύρος.
Πηγές:
ΜΕΓΑΛΟΙ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΙ – Argiris Nakos (2019) / Έλληνες που ακολούθησαν το Μαγγελάνο
NATIONAL GEOGRAPHIC – Erin Blakemore (2019) / Magellan was first to sail around the world, right? Think again
Σας άρεσε το άρθρο? Πιστεύετε ότι αξίζει να το διαβάσουν και οι γνωστοί σας? Αν, ναι, τότε κοινοποιήστε το και εγγραφείτε στο newsletter μας για να λαμβάνετε πρώτοι τα πιο ενδιαφέροντα άρθρα που αφορούν το νησί της Ρόδου και τα Δωδεκάνησα!
