Ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα εντυπωσιακό άγαλμα, το οποίο για την εποχή που κατασκευάστηκε ήταν ένα τεχνολογικό επίτευγμα. Δεν θεωρείται άδικα μεταξύ των μεγαλύτερων μνημείων της αρχαιότητας, κοινώς γνωστά ως τα 7 Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου.
Αν και σήμερα δεν υπάρχουν καθόλου απομεινάρια του ο επισκέπτης μπορεί να φανταστεί το σχήμα του κοιτάζοντας το Άγαλμα της Ελευθερίας, στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Μπορεί σαν άγαλμα να μην υπήρξε πολλά χρόνια, οι τεχνική κατασκευής του όμως εκπλήσουν τους επιστήμονες μέχρι και σήμερα.
Μετά τη μεγαλειώδη νίκη των ροδίων εναντίον του μακεδονικού στρατού με αρχηγό τον Δημήτριο Ά τον Πολιορκητή, αποφάσισαν να κατασκευάσουν ένα μνημείο. Η κατασκευή ανατέθηκε σε έναν γλύπτη από τη Λίνδο με το όνομα Χάρης. Ο Χάρης ο Λινδίος ξεκίνησε τις εργασίες του μεγαλεπίβολου αυτού έργου το 294 π.Χ. Υπήρξαν πολλές επιπλοκές κατά την κατασκευή με αποτέλεσμα το άγαλμα ν ολοκληρωθεί 12 χρόνια μετά. Ακόμα και ο Χάρης δε πρόλαβε να δει το έργο ολοκληρωμένο αφού πέθανε νωρίτερα.
Για το θέμα αυτό υπάρχει μια μακροχρόνια διαφωνία μεταξύ των αρχαιολόγων. Η ”εμπορική”, και πιο διαδεδομένη, άποψη είναι αυτή που ξέρουμε όλοι κι έχουμε δει σε αγγειογραφίες και άλλα αναπαραστάσεις. Η επιστημονική άποψη που φαινεται να είναι και πιο επικρατέστερη επιχειρηματολογικά είναι ότι στεκόταν στο σημείο που βρίσκεται το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου, κοιτάζοντας προς στην μεριά του λιμανιού.
Ο Κολοσσός της Ρόδου είχε 34 μέτρα ύψος και η βάση του 15 μέτρα. Αναπαριστούσε τον προστάτη του νησιού, θεό Ήλιο, και κατασκευάστηκε με το μπρούντζο που συγκεντρώθηκε από τον οπλισμό του ηττημένου μακεδονικού στρατού. Στο κεφάλι του υπήρχε το στέμμα του θεού ήλιου και ήταν γυμνός από τη μέση και πάνω. Το ένα του χέρι έκανε σκιά στο πρόσωπο του από τις ακτίνες του ήλιου ενώ το άλλο κρατούσε εναν μανδύα.
Το τεράστιο μέγεθος ήταν αυτό που τράβαγε την προσοχή όλων. Κανένα άλλο άγαλμα της εποχής του δε μπορούσε να ανταγωνιστεί το μέγεθος του. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κανένας δε μπορούσε να φανταστεί το μέγεθός του γι αυτό όλοι ένιωθαν δέος κοιτάζοντάς το.
Αλλά δεν ήταν μόνο το μέγεθος του Κολοσσού που τον έκανε να συμπεριληφθεί ανάμεσα στα Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Ήταν και οι πρωτοπόρες τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για την αποπεράτωσή του.
Ο λινδίος γλύπτης χρησιμοποίησε σιδερένια δοκάρια και πλαίσια μέσα στο άγαλμα για να το βοηθήσει να σταθεί και να το υποστηρίξει ταυτόχρονα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του αγάλματος, οι βασικές ανησυχίες του ήταν η τοποθεσία, η ορατότητα καθώς και το θεμέλιο που έπρπει να είναι αρκετά ισχυρό και σταθερό ώστε το άγαλμα να συγκρατείται με ασφάλεια στο έδαφος. Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε ως πρώτη ύλη ο χαλκός που συγκεντρώθηκε από τις πολεμικές μηχανές που χρησιμοποίησε ο Δημήτριος κατά την πολιορκία της Ρόδου. Οι πολιορκιτικοί κριοί χρησίμευσαν ως ικριώματα.
Για την κατασκευή του Κολοσσού χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες ποσότητες χαλκού και σιδήρου. Αν και το νησί της Ρόδου ήταν δημοφιλές για την χύτευση χαλκού, οι συνηθισμένοι λάκκοι που χρησιμοποιούνταν για την δημιουργία χάλκινων φύλλων μπορούσαν προμηθεύσουν μόνο ένα μικρό μέρος του αγάλματος. Για την λύση του προβλήματος αυτού, ο γλύπτης Χάρης αποφάσισε να φτιάξει έναν πολύ μεγαλύτερο λάκκο χύτευσης. Στη βάση του τοποθετήθηκαν τεράστιες πήλινες πλάκες οι οποίες καλύφτηκαν με κερί. Το κερί έδινε στο χαλκό τα συγκεκριμένα σχήματα που χρειαζόταν για τα διάφορα μέρη του αγάλματος.
Ταυτόχρονα, αυτό διαμόρφωνε ανάλογα και τις πήλινες πλάκες οι οποίες θερμαίνονταν από κάτω από τις δυνατές φλόγες. Χάρη στη θερμότητα, επιτρεπόταν στον πηλό να στερεωθεί σωστά στο επιθυμητό σχήμα ενώ την ίδια στιγμή το κερί αποστραγγιζόταν κι ο υγρός χαλκός χυνόταν από πάνω στο κενό.
Αφού κρύωνε ο χαλκός έπαιρνε το σχήμα του απαιτούμενου κομματιού. Με αυτή τη διαδικασία, κομμάτι-κομμάτι δημιουργήθηκε και σχηματίστηκε σταδιακά ο Κολοσσός. Όσο η κατασκευή έφτανε στο πάνω μέρος του σώματος, άλλο ένα πρόβλημα προέκυψε. Λόγω του τεράστιου ύψους και μεγέθους του αγάλματος, ήταν πολύ δύσκολο να φτάσουν τα υπόλοιπα κομμάτια και τα οικοδομικά υλικά. Ο Χάρης έδωσε τη λύση και σ’ αυτό το πρόβλημα!
Ο Χάρης αποφάσισε να δημιουργήσει ένα λόφο γύρω από το Κολοσσό και να τον θάψει μέσα του! Ύστερα έφτιαξε μια ράμπα κι έτσι οι εργάτες μπορούσαν να συνεχίσουν τη κατασκευή. Όσο το άγαλμα ψήλωνε, τόσο ψήλωνε και ο λόφος καλύπτοντας το άγαλμα. Στην ουσία ο Χάρης δούλευε στα τυφλά, αφού το τελειωμένο κομμάτι του έργου ήταν ολοκληρωτικά θαμένο στη Γη!
Αυτό συνεχίστηκε για 12 χρόνια μέχρι και την ολοκλήρωση του Κολοσσού. Μετά την κατασκευή του στέμματος και τις τελευταίες εργασίες, ο λόφος αφαιρέθηκε και αποκάλυψε το ψηλότερο και πιο εντυπωσιακό άγαλμα που φτιάχτηκε μέχρι εκέινη τη στιγμή.
Δυστυχώς, ο Κολοσσός δεν κράτησε αρκετά χρόνια. Αφού στάθηκε ισχυρός και ψηλός για περίπου 56 χρόνια, διαλύθηκε σε κομμάτια λόγω σεισμού που έπληξε το νησί το 226 π.Χ. Το τεράστιο χάλκινο άγαλμα καταστράφηκε καθώς δεν μπόρεσε να αντέξει τον σεισμό. Έπεσε στο έδαφος κι έμεινε σε κομμάτια για αρκετές εκατοντάδες χρόνια.
Αρκετά χρόνια αργότερα από την καταστροφή του, ο βασιλιάς της Αιγύπτου Πτολεμαίος ο 3ος, προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την επανακατασκευή του Κολοσσού. Οι Ρόδιοι αρνήθηκαν, αφού πίστευαν ότι ο θεός Ήλιος εξαγριώθηκε μαζί τους από την κατασκευή του αγάλματος κι έκανε το σεισμό για να τον καταστρέψει. Άλλη μια θεωρία λέει πως πίστευαν ότι το άγαλμα ήταν καταραμένο επειδή ”φτιάχτηκε από το αίμα των μακεδόνων στρατιωτών”. Το αποτέλεσμα ήταν να μη προσπαθήσει κανένας να τον κατασκευάσει ξανά
Αφού δε προσπάθησε κανείς άλλος να επανακατασκευάσει το άγαλμα ή να χρησιμοποιήσει τα απομεινάρια του, τα σπασμένα κομμάτια έμειναν εκεί για σχεδόν 800 χρόνια. Τουρίστες επισκέπτονταν τη θέση όλα αυτά τα χρόνια μέχρι που Άραβες έμποροι έφτασαν στο νησί το 654 μ.Χ.. Ξεκίνησαν να εμπορεύονται τα κομμάτια χαλκού και σιγά σιγά τα μετέφεραν στην ανατολή για πούλημα.
Δυστυχώς, ο τεράστιος Κολοσσός της Ρόδου που ήταν σύμβολο της νίκης και της ενότητας κατέληξε να πουλιέται σαν απορρίματα μετάλλων. Παρ’όλο όμως τη καταστροφή του, και το ότι δεν υπάρχουν απομεινάρια στις μέρες μας, ένα πράγμα είναι σίγουρο. Αυτό το μοναδικό μνημείο αρχαίας τέχνης θα είναι για πάντα μια ιδιοφυή κατασκευή.
Στις μέρες μας, μια συλλογική πρωτοβουλία νέων Ευρωπαίων αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων και πολιτικών μηχανικών έχει προτείνει την κατασκευή μιας σύγχρονης έκδοσης του αγάλματος, λαμβάνοντας υπόψη τα πρότυπα του 21ου αιώνα.
Ο στόχος αυτού του έργου δεν είναι να ξαναχτιστεί το αρχικό αντίγραφο του χάλκινου σκελετού ύψους 40 μέτρων. Αλλά να προκαλέσει τα ίδια συναισθήματα που ένιωθαν οι επισκέπτες, περισσότερα από 2200 χρόνια πριν. Έτσι, αυτή η έκδοση του Κολοσσού θα ήταν πέντε φορές ψηλότερη από την αρχική. Επίσης, θα φιλοξενούσε μια αίθουσα εκθέσεων, μια βιβλιοθήκη και ένα πολιτιστικό μουσείο, καθώς και ένα φάρο!
Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν ποτέ ξαναζωντανέψει ο Κολοσσός, η πλεύση στην είσοδο του λιμανιού θα είναι μια εμπειρία ζωής!
Διαβάστε κάποια γεγονότα σχετικά με το Κολοσσό στο προηγούμενο άρθρο μας ”40 Πληροφορίες που Ίσως Δεν Ξέρατε για τη Ρόδο!”
References:
Μηχανική και τεχνολογία στην αρχαία Ρόδο, Χρήστος Δ. Λάζος, Εκδόσεις Β. Σαββιού, 2008
www.britishmuseum.org – Το Βρεττανικό Μουσείο
colossusproject.org – Η Αναβίωση Του Κολοσσού
Έχετε ακόμα κάποια απορία που δεν απαντήθηκε μέσα στο άρθρο? Αν ναι, παραθέστε την παρακάτω στα σχόλια και θα σας απαντήσουμε το συντομότερο δυνατόν. Επίσης, αν σα άρεσε το άρθρο, μοιράστε το στα social media σας και κάντε εγγραφή στο newsletter μας για να λαμβάνετε πρώτοι τα τελευταία μας άρθρα!
